Słoniowacizna

Choroba odznacza się zaburzeniami w przepływie limfy. U zdrowych osób naczynia limfatyczne transportują płyny ustrojowe do serca na zasadzie drenażu, u chorych są one uszkodzone i niedrożne, więc płyny gromadzą się w miejscu, gdzie później powstaje obrzęk.

Co wywołuje chorobę?

Słoniowacizna może być m.in. wynikiem powikłań kilku stanów chorobowych. Najczęściej może być następstwem róży przyrannej i opryszczki zwyczajnej na ustach. Bardzo często wiąże się ona z nowotworami. Występuje w rozległych przerzutach raka sutka do węzłów chłonnych pachowych lub po ich usunięciu.

Słoniowacizna może także nastąpić po różnych zabiegach operacyjnych i napromieniowaniu danego miejsca. Zdarza się także, że jest skutkiem bliznowacenia po urazie.

Chorobę bardzo często wywołują nicienie Wuchereria bancrofti (filaria Bancrofta). Jaja nicieni przenoszone są przez komary. Insekt, zarażony larwami, podczas odżywiania się krwią, wprowadza je do ustroju człowieka. Te z kolei wędrują do naczyń krwionośnych i  limfatycznych, po czym osiadają w węzłach chłonnych i tam dojrzewają.

Miejsca podwyższonego ryzyka zachorowań

Słoniowacizna występuje głównie w rejonach tropikalnych. Ilość zachorowań przeważa w Afryce i Azji, choć pojawia się także w obu Amerykach. Najczęściej choroba pojawia się w Indiach,  krajach nad Pacyfikiem, w  Ugandzie, Tanzanii, Kenii, Egipcie, Sudanie, Rwandzie, Burundi. Jednak najbardziej dotkniętym obszarem jest Etiopia, gdzie na słoniowaciznę cierpi nawet do 6% populacji zamieszkującej tereny endemiczne.

Według naukowców tak częste występowanie choroby w Afryce jest spowodowane budową geologiczną. Miejscowa ludność ma stały kontakt  z podrażniającą glebą, bogatą w czerwone gliny metali alkalicznych ( sód i potas), co związane jest z aktywnością wulkaniczną. W takich warunkach doskonale rozwijają się nicienie filaria Bancrofta.

Sposoby leczenia

Powiększone kończyny, będące skutkiem nieprawidłowego działania układu limfatycznego, znacznie utrudniają życie chorym.  W Afryce, słoniowacizna stanowi jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności.

Aby rozpocząć zmniejszanie miejsc dotkniętych opuchlizną, należy rozpocząć od leczenia choroby podstawowej. Stąd tak ważna jest właściwa diagnostyka. Im szybciej chory zdecyduje się na leczenie tym lepiej, ponieważ z czasem opuchlizna twardnieje i jest oporna na leczenie. Zbyt późne rozpoczęcie kuracji uniemożliwi powrót do normalnego wyglądu.

Chory na słoniowaciznę musi zakładać specjalne opaski lub pończochy uciskowe na miejsca dotknięte zmianami ( nogi, ramiona). Często zaleca się także leki zmniejszające obrzęki oraz masaże limfatyczne. U niektórych pacjentów prowadzi się mikrochirurgiczne transplantacje naczyń limfatycznych .

Choroba zniknie już w 2020 roku?

Słoniowacizna dotyka obecnie około 100 mln ludzi na świecie. Naukowcy twierdzą jednak, że ta bolesna i oszpecająca choroba zniknie do 2020 roku. Światowa Organizacja Zdrowia w ciągu ostatnich 10 lat rozdała bowiem 57mln ludzi blisko 2mln dawek leków.

Sukces, jaki dotychczas osiągnięto,  zachęcił organizacje do wzmożenia wysiłków w walce z zagrożeniem. Ambitnym założeniem jest ochrona ponad 6,6 mln dzieci, które jeszcze nie zetknęły się z chorobą oraz dalszych 9,5 mln dorosłych, którzy już zostali zarażeni.

Zabiegi profilaktyczne

Jedyną formą ochrony jest zwalczanie chorób podstawowych, których skutkiem może być nieprawidłowe działanie układu limfatycznego.  Jeżeli natomiast po przyjeździe z egzotycznego kraju pojawiają się opuchlizny należy skontaktować się z lekarzem, w celu sprawdzenia ich przyczyny. Być może są one skutkiem zarażenia nicieniami filaria Bancrofta.

Przebywając zagranicą, w krajach podwyższonego ryzyka, warto zainwestować w moskitiery. Chronią przed napadem komarów w nocy i mogą zapobiegać przenoszeniu zakażeń i wielu innych chorób.


Autor:
Ewa Żak

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy słoniowacizny